Estas fojoj, kiam oni diras, ke tio, kio okazas dependas de la destino. Tamen, mi pensas, ke la destino estas nur la matureco de la periodoj. Se ni vidas la homojn nur kiel ege komplikaj maŝinoj, preskaŭ neantaŭvideblaj, tiam ni ne povas kompreni la destinon. Se ni vidas la homojn kiel tre kompleksaj aroj da vivaĵoj, tiam ni komprenas, ke ilia komplikeco ofte povas esti tre antaŭvidebla. Estas precize tiu ĉi la diferenco inter la komplikeco, kiun enhavas hazarda sinsekvo da nombroj, kun la komplekseco, kiu enhavas preciza sinsekvo da nombroj produktita de preciza regulo. La kompleksa sinsekvo havas komplikan strukturon, sed tiu ĉi strukturo ofte produktas simplan, tre simplan konduton. Jen kial ni kapablas antaŭvidi diversajn aspektojn de niaj karuloj. Ni havas apartan kapablon kompreni nian proksimulon. Tamen, nia proksimulo, ekzakte kiel ni, estas la sumo de la sennombraj daŭraj interagoj inter tiom da ĉeloj, kiuj superas la nombron da steloj en nia galaksio. Kaj tiu ĉi penso igas min sen spiro. La Naturo estas nekredebla en ĝia grandiozeco.
Kaj tamen, la homoj estas kompleksaj kaj tiu ĉi signifas, ke ili havas simplajn kondutojn, kiuj adaptiĝas al la ŝanĝiĝanta medio. Kutime, oni pensas, ke simpla sistemo produktas simplan konduton, komplikaj sistemoj produktas komplikajn kondutojn. Sed estis pruvita la malon: la kaosaj sistemoj povas esti tre simplaj. Kaj, mi asertas, ke komplikaj sistemoj povas produkti nur komplikajn kondutojn, sed la kompleksaj sistemoj povas produkti simplajn kondutojn.
Sufiĉas pripensi tion. Homo tre inteligenta, kiu kapablas eltrovi apartan matematikaĵon, kiel Eŭlero, kiu eltrovis la etendon de la faktorialo ekster la domajno de la entjeroj, ĝi trovis tre simplan kaj regulan formulon, kiun poste oni nomis "gamo de Eŭlero". Eŭlero estis homo, kompleksa aro da ankoraŭ kompleksaj vivaĵoj, kaj ĉu tiu ĉi ŝajne tre komplikaĵo kapablis produkti simplegan matematican formulon? La homoj produktas simplecon, malgraŭ ilia ŝajna komplikeco.
Ĉu tiu ĉi estas la celo de la tuta universo? Starti per sennombraj izolitaj elementoj, kiuj interagas senkiale, kaj fine atingas celon, ekzakte kiel la materialoj kaj la tutaj vivaĵoj, kiuj konsistigas la ĉelojn de homo, kunlaboras al unuopa celo, la homo mem. Sendube la tutaj partikloj, kiuj konsistigas homon, se disigitaj, estus pli komplikaj ol tutaj kune sub la formo de la homo. La homo estas la esprimo de la simpligado, al kiu la universo iras.
Jen ke la vorto "destino" akiras signifon, veran signifon, ĉar ĝi estas la esprimo de tiu ĉi daŭra simpligado, kiun la Naturo laŭiras. Kaj la simpligado ne povas porti al multaj vojoj, alie kia simpligado estus? Jen ke la ŝajne tre neantaŭvidebla konduto de la homoj iĝas komprenebla kaj antaŭvidebla, iĝante la destino mem.
Nessun commento:
Posta un commento