- Testudo: Kara Akilo! Bonvolu pardoni min pri mia malfruo, tamen mi devis solvi grandan problemon hodiaŭ antaŭ tagmanĝo.
- Akilo: Ĉu? Kia problemo, kara Testudo? Kia problemo malfruigis vin?
- Testudo: La salo en la akvo por pastaĵo.
- Akilo: Kio? Pri kio vi parolas?
- Testudo: Ĉu mi iam parolis al vi pri mia amo por pastaĵo?
- Akilo: Ne!
- Testudo: Nu, mi preskaŭ ĉiutage manĝas pastaĵon, sed ĝi estas ĉiam tre kompleksa problemo por mi.
- Akilo: Ĉu estas tiel malfacile farebla tia pastaĵo?
- Testudo: Reale ĝi estas facila. Finfine la pastaĵo estas nur boligita kelkminute. Tamen, por akiri guston, la akvo devas esti salita. Kaj tie estas la problemo.
- Akilo: Kian problemon mi ankoraŭ ne komprenis.
- Testudo: La problemo estas sintezebla per la jena demando: kia estas la ĝusta kvanto da salo?
- Akilo: Ĉu tiu ĉi vere estas problemo por vi?
- Testudo: Jes! Mi ĉiam estas necerta kaj kelkfoje mi trafas la ĝustan kvanton kaj alifoje mi tute eraras. Sed mi ankoraŭ ne komprenis la kialon.
- Akilo: Vi okupiĝis pri pli seriozaj aferoj: kial nun la salo?
- Testudo: Se vi havas la volon sekvi min en tiun ĉi temon, vi sendube plene komprenos miajn dubojn.
- Akilo: Bone! Vi scias, kiel mi ĉiam sekvas vin ĉien! Do... klarigu al mi tiun ĉi problemon!
- Testudo: Perfekte! Do... ni povas komenci rekte: ĉu ekzistas ĝusta kvanto da salo aŭ ĝi tute estas relativa koncepto?
- Akilo: Vi antaŭe parolis pri la gusto. Mi pensas, ke ni povas starti de tie. Fakte, tiu ĉi estas problemo pri la gusto de la pastaĵo, ĉu ne?
- Testudo: Do, vi asertas, ke la ĝusteco de la saleco rilatas la guston.
- Akilo: Jes! Kiel alie? Fakte, kiam la gusto estas kiel ni deziras, kaj ne pli aŭ malpli multe ol ĝi, tiam ni asertas: "mi frapis la ĝustan kvanton da salo!".
- Testudo: Mi miskomprenis aŭ vi estas rilatanta la ĝusteco de la saleco al tio, kion ni deziras?
- Akilo: Vi ĝuste komprenis!
- Testudo: Bone! Sed mi vidas du malfacilaĵojn.
- Akilo: Ĉu jam? Ĉu eĉ du?
- Testudo: Nu, la du problemoj koncentriĝas en du vortoj, kiujn vi ĵus uzis: "ni deziras".
- Akilo: Kaj...
- Testudo: Kaj ambaŭ la vortoj estas generantoj da relativeco.
- Akilo: Kio?
- Testudo: Ni komencu de la dua vorto, "deziri". Pensu pri la frazo: "la ĝusta saleco dependas de tio, kion mi deziras". Konsidere, ke niaj deziroj ne estas senŝanĝaj, sed ili daŭre ŝanĝiĝas kaj kvante kaj kvalite, tiam la koncepto de la ĝusteco jam ricevas la unuan frapon! Fakte, ĉiufoje nia deziro pri saleco ŝanĝiĝus, la kvanto da salo devus same ŝanĝiĝi.
- Akilo: Kaj kio pri "ni"?
- Testudo: Nu, vi bone scias, ke la gustoj de la personoj varias multe. Vi povas ĉiam trovi iu, kiu havas kelkan guston kontraŭan kompare al vi! Do, eĉ pro la persono, kiu devos manĝi nian pastaĵon, la ĝusta kvanto da salo varius. Kia koncepto pli relativa de tiu ĉi saleco?
- Akilo: Mi komprenas vian vidpunkton. Se la hipoteza ĝusta kvanto da salo varias kaj pro la konsiderita persono kaj pro la momento de la ago, kiel oni povas difini la ĝustan kvanton, kiu estas tre objektiva koncepto? Se ĝi vere estus objektiva koncepto, ĝi estus rekoneblan de ĉiuj, ĉu ne? Kaj anstataŭe tie ĉi ni havas tute relativan kvanton.
- Testudo: Jes! Estas ekzakte tio, kion mi volis aserti! Kiam mi troviĝas fronte al la salado de la akvo por la pastaĵo, mi demandas al mi mem: "kiom salo nun estus ĝusta por mi? Mi tute ne havas senton por kompreni mian staton."
- Akilo: Ja!
- Testudo: Krome, estas alia grava punkto: se mia deziro pri la salo varias, tiam mi demandas: kial kaj kiel varias mia deziro pri salo? Ĉu ĝi estas hazarda procezo aŭ ekzistas ia reguleco? Ĉu ĝi estas influita de la ekstero aŭ tute dependas de la eno?
- Akilo: De via vidpunkto, ĝusta salado ŝajnus preskaŭ neebla. Tamen, kiel vi antaŭe asertis, la ĝustan saladon vi kelkfoje atingis!
- Testudo: Tute vere!
- Akilo: Laŭ mi, vi estus tre bonŝanca, se vere la salado estus tiel komplika, kiel vi montris ĝin al mi. Ni ne parolu pri kiam vi havas kelkan personon, kunmanĝulo, por kiu vi devas kuiri! Kiel frapi la ĝustan momenton, kiam la gustoj de la tutaj kunmanĝuloj estas akorditaj, kaj la ĝustan kvanton da salo, kiun vi devus kompreni por uzi ĝin!
- Testudo: Ja! Vi vere komprenis miajn problemojn pri tiu ĉi afero!
- Akilo: Mi tamen travidas ian solvon.
- Testudo: Ĉu vere? Kia solvo? Mi estas tre scivola!
- Akilo: La salado de vi priskribita tute ŝajnas estas tre subjektiva afero kaj, konsidere ke ni ne havas la aliron al ĉiu nia ena variado, nia deziro de salo ŝajnus tre malfacile antaŭvidebla.
- Testudo: Tute vere!
- Akilo: Tamen estas io, kio ŝajnas objektiva, laŭ mi.
- Testudo: Kio?
- Akilo: Pensu pri la ekstremoj: kiam tute ne estas salo kaj kiam estas tre multa salo tiel, ke ni ne plu kapablas solvi ĝin en la akvo. Ĝi, se mi ne mismemoras, estas nomita saturpunkto.
- Testudo: Jes.
- Akilo: Laŭ mi en tiuj du ekstremoj preskaŭ ni tutaj konsentas pri la juĝo: la unua estas tro sensala kaj la dua tro sala!
- Testudo: Vi pravas, kara Akilo!
- Akilo: Kaj pensu pri la jena: se mi prenas akvon je saturpunkto, nome akvo kun la maksimuma kvanto da solvebla salo, kaj mi aldonas al ĝi alian akvon, kio okazos al la saleco?
- Testudo: Ĝi sendube malpliiĝos.
- Akilo: Fakte, la saleco de ni perceptita sendube estas influita de la rilato inter la kvantoj da akvo kaj salo. Tute ne dependas de la absolutaj kvantoj de la unuopaj elementoj: mi eĉ povus preni kilogramon da salo, sed se ni solvus ĝin en kuvo plena je akvo, la saleco estus tre malgranda!
- Testudo: Tute vere! Nun la demando estus: kio portas de la sendube malĝustaj kvantoj al la ĝusta kvanto?
- Akilo: Estus alia interesa demando, reale: konsidere ke ni montris la ekziston de objektiva malĝusta kvanto da salo, ĉu ni samtempe montris la ekziston de la malo?
- Testudo: Ŝajnus tre simpla demando: ĉiufoje ni povas difini ion, ni povas eĉ difini ĝian malon.
- Akilo: Kiel?
- Testudo: Difinante la malon de la unua kiel ĝia neĉeesto: nome, la malo de la malĝusta kvanto da salo estas la neĉeesto de tiu malĝusteco, tio estas la ĝusteco!
- Akilo: Ja! Tamen, kvankam vi kapablas difini ian malon, tio ne implicas, ke tiu limo estas atingebla aŭ facile atingebla.
- Testudo: Kiel ne? Sed, kara Akilo, finfine, kion vi pensas pri la ĝusta kvanto da salo? Ĉu ĝi estas relativa aŭ ne relativa afero? Ĉu subjektiva aŭ objektiva afero?
- Akilo: Vi montris la fakton, ke la ĝusta kvanto da salo havas subjektivajn karakterizojn, ĉar ĝi dependas de la personoj kaj de la konsiderita momento. Mi, anstataŭe, montris, ke la la gusto de la personoj havas objektivajn karakterizojn, ĉar la ekstremoj estas rekoneblaj de ĉiuj kiel malĝustaj; se la gusto estus tute subjektiva koncepto, tio ne validus.
- Testudo: Do?
- Akilo: Do, mi pensas, ke estas veraj ambaŭ la asertoj, kiel alie? Tamen, ili okupiĝas pri diversaj situacioj. Tiel mi opinias, ke la variado kaj la varieco de niaj gustoj estas malpli grandaj ol tio, kio ŝajnus unuavide. Krome, mi pensas, ke kvankam ŝanĝa, la ĝusta kvanto ne estas preciza kvanto da salo, sed gamo da kvantoj da salo.
- Testudo: Kial?
- Akilo: Mi nur startas de la fakto, ke ni ofte perceptas la ĝustecon de la salado, ĉu ne?
- Testudo: Jes! Sendube! Kvankam estas malofta!
- Akilo: Tamen kelkfoje ĝi estas ĝusta. Nun, se nia deziro pri salo daŭre ŝanĝiĝus, kiel ni antaŭe asertis, tiam la perceptata ĝusteco de la salo tuj estus perdita! Pensu al movi du punktojn sur linio, kiel unu estas nia deziro kaj la alia la kvanto da salo fakte ĉeestanta: vi povas havi nur momenton, kiam ili surmetiĝas: moviĝante (eĉ nur unu kompare al la alio) la surmetiĝo daŭrus nur momente. Sed ni bone scias, ke la ĝusteco de la salo ne estas subita percepto: ĝi daŭras dum la tuta manĝado.
- Testudo: Eble niaj gustoj ne varias tiel rapide!
- Akilo: Se estus tiel, kiel vi sugestas, tiam la problemo restus: kvankam post la surmetiĝo la du punktoj tre ete moviĝas unu de la alia, la punktoj ne plu estus surmetitaj. Pukto ne havas dimension, ĝi ne estas vasta kiel linio aŭ ebena figuro. Sufiĉas tre tre eteta moviĝo kaj la du punktoj ne plu surmetiĝas.
- Testudo: Mi komprenas vian vidpunkton: kvankam ili surmetiĝus, la surmetiĝo daŭrus nur infinitezima momento tiel, ke la perceptado de tiu infinitezima momento estus praktike neebla.
- Testudo: Ekzakte. Do, se la kvanto da salo ankoraŭ estus nur punkto sed nia deziro estus kontinua sed limigita gamo, tiam la surmetiĝo povus daŭri kelksekunde.
- Akilo: Ja!
- Testudo: Mi nun trovis alian kialon por la ekzisto de tiu gamo.
- Akilo: Kia?
- Testudo: Nu, kvankam nia deziro estus senmova kaj la ĝusta kvanto da salo estus nur punkto, kiu varius de kuirado al kuirado, niaj sensoj devus esti senlime precizaj por percepti precizan punkton. Pli verŝajne, preciza kvanto da salo instigos niajn malprecizajn sensojn tiel, ke ni reale perceptus la salecon mem kiel gamo da saleco.
- Akilo: Se kaj nia deziro de saleco kaj la saleco mem estus videbla kiel du segmentoj, kiuj moviĝas sur la sama linio, tiam mi komprenas, kiel ili povas esti surmetiĝintaj dum sufiĉa periodo por esti percepteblaj. Do, la surmetiĝo, nome la ĝusta salado, estas pli probabla ol tio, kio ŝajnis komence, ĉu ne?
- Testudo: Nepre, kara Akilo! Danke al vi, mi estos pli trankvila la venontan fojojn fronte al la salado de miaj pastaĵoj!
- Akilo: Mi estas tre feliĉa pri tio!
- Testudo: Tamen estas ankoraŭ alia tre interesa demando, kiun ni povos alfronti la sekvan fojon: kial ni homoj havas la eblecon percepti ĝustan saladon?
- Akilo: Tio estas sendube vere interesa demando!
Nessun commento:
Posta un commento